سن پترزبورگ (به روسی: Санкт-Петербург، سانکت-پیتربورگ) که روس‌ها به آن پِتِربورگ می‌گویند، دومین شهر بزرگ روسیه پس از مسکو است که در منتهی‌الیه شمال‌غرب این کشور واقع شده‌است. این شهر در ناحیه فدرال و مرکز استان لنینگراد Ленинградская область است. پترزبورگ در ۱۶ می ۱۷۰۳ میلادی توسط پتر اول بنا شد و در سال‌های ۱۷۱۲ تا ۱۹۱۸ پایتخت روسیه بود.این شهر از اوت ۱۹۱۴ میلادی تا ۲۶ ژانویه ۱۹۲۴ پتروگراد و از این تاریخ تا ۶ سپتامبر ۱۹۹۱ لنینگراد و از آن پس سن پترزبورگ خوانده می‌شود.[۱۰] این شهر مرکز مهم اقتصادی، حمل و نقل، علمی و فرهنگی روسیه محسوب می‌شود. بسیاری مراکز تاریخی شهر در فهرست میراث فرهنگی یونسکو به ثبت رسیده‌اند. سن پترزبورگ کانون جلب گردشگران بسیاری است. تنها در سال ۲۰۱۸، ۸/۵ میلیون نفر از این شهر بازدید کرده‌اند.
تاریخچه
این شهر در سال ۱۷۰۳ به دستور و با نظارت پتر کبیر ساخته شد و از آن زمان تا ۱۹۱۸ پایتخت روسیه بود. مدتی پتروگراد نام داشت. پس از سرنگونی فرمانروایی تزارها به نام لنین، لنینگراد خوانده شد و با فروپاشی شوروی در این کشور به نام پیشینش بازخوانده شد. این شهر در فارسی دوره قاجار به صورت سن پطرزبورغ نامیده و نوشته می‌شد.
این شهر به عنوان صحنه وقوع انقلاب ۱۹۱۷ روسیه و پایگاه دفاع سرسختانه در برابر آلمان نازی در زمان جنگ جهانی دوم، از جایگاهی مهم و نقشی حیاتی در تاریخ روس‌ها برخوردار است. این شهر در زمان جنگ جهانی دوم، ماه‌ها در محاصره بود و مردمانش با جانفشانی و فداکاری‌های بسیار آن را حفظ کردند. سن پترزبورگ پایتخت فرهنگی روسیه نام گرفته‌است.
این شهر که به مدت دو سده پایتخت روسیه بوده‌است، بین سال‌های ۱۹۱۴ تا ۱۹۲۴ میلادی پتروگراد نام داشته و در زمان حکومت اتحاد جماهیر شوروی به مدت ۶۷ سال (از سال ۱۹۲۴ تا ۱۹۹۱) لنینگراد خوانده می‌شده‌است.
جغرافیا
سن پترزبورگ در کناره‌های رود نِوا، در شرق خلیج فنلاند در دریای بالتیک قرار گرفته‌است. زمستان در این شهر طولانی و همراه با بادهایی ست که از سمت رود نوا می‌وزد. تابستان نیز معتدل است و طولانی‌ترین روز را در ۲۲ ژوئن تجربه می‌کند. طول روز در این تاریخ، ۱۸ ساعت و ۵۰ دقیقه و برعکس در زمستان کوتاه‌ترین روز با ۵ ساعت و ۵۱ دقیقه در ۲۲ دسامبر است. پدیده معروف به شبهای سفید در طولانی‌ترین روزهای تابستان این شهر رخ می‌دهد.
مترو
متروی سن پترزبورگ در سال ۱۹۵۵ تأسیس شده و هم‌اکنون دارای ۵ خط و ۶۹ ایستگاه می‌باشد.
تغییر نام
در سال ۱۹۱۴ میلادی، نام این شهر از سن پترزبورگ به «پتروگراد» (روسی: Петрогра́д؛ IPA: [pʲɪtrɐˈgrat])، در ۱۹۲۴ میلادی به «لنینگراد» (روسی: Ленингра́д؛ IPA: [lʲɪnʲɪnˈgrat]) و در ۱۹۹۱ مجدداً به سن پترزبورگ تغییر یافت. بین ۱۷۲۸–۱۷۱۳ و ۱۹۱۸–۱۷۳۲ میلادی، سن پترزبورگ پایتخت امپراتوری روسیه بود. در ۱۹۱۸ میلادی، دولت مرکزی به مسکو منتقل شد.
نام عامیانه
در زبان فارسی از زمان قاجار به‌طور عامیانه سن پترزبورگ را «پِتِل پُرت» یا «فتل فُرت» می‌نامیدند و آن را در مثل به عنوان دورترین نقاط بکار می‌بردند در اصطلاحاتی مانند «از اینجا تا پتل پورت».
شبهای سفید
شهر سن پترزبورگ که از موقعیت جغرافیایی ویژه‌ای برخوردار است، شمالی‌ترین شهر پرجمعیت جهان به‌شمار می‌رود و هر سال در اوایل تابستان به علت بسیار طولانی شدن زمان تابش آفتاب در تاریکی شب فرونمی‌رود و همه مدت شبانه روز یا هوا روشن است یا گرگ و میش صبحگاهی دارد که به همین علت شبهای اوایل فصل تابستان در این شهر شبهای سفید نام گرفته‌است.
ایرانیان سن پترزبورگ
- مهدی حسینی آهنگساز ایرانی و بنیانگذار مرکز موسیقی معاصر سن پترزبورگ و مدیر هنری فستیوال بین‌المللی موسیقی ساکن شهر سن پترزبورگ است.
جاذبه‌های گردشگری
- موزه ارمیتاژ
- کلیسای سنت ایزاک
- قلعه پیتر و پاول
- کلبه پتر کبیر
- کلیسای ناجی در خون
- موزه روس
- کاخ کنستانتینوفکسی
- کاخ کاترین
- کاخ پترهوف
- اسب سوار برنزی
- دریای بالتیک
مراکز فرهنگی
- موزه ارمیتاژ
- تئاتر مارینسکی
- موزه تاریخ نشر سنت پترزبورگ
- موزه تاریخ سیاسی روسیه
- موزه هنرهای تئاتر و موسیقی
- کنسرواتوار سنت پیترزبورگ
- خانه‌موزه داستایفسکی
- موزه انسان‌شناسی
- موزه نژادشناسی و جانورشناسی
مراکز علمی
- دانشگاه دولتی سن پترزبورگ
- مرکز چشم پزشکی فیدروف
- دانشگاه دولتی علوم پزشکی پاولوف سن پترزبورگ
- دانشگاه پلی تکنیک سن پترزبورگ
- دانشگاه معماری و مهندسی عمران سن پترزبورگ