شورای اروپا (به انگلیسی: Council of Europe) کهن‌ترین سازمان برای یکپارچه‌سازی اروپاست که در سال ۱۳۲۸ (خورشیدی) (۱۹۴۹) دایر گشت. پایهٔ این سازمان بر گسترش مردم‌سالاری، حقوق بشر، زمامداری قانون و بهره‌برداری از همکاری‌های فرهنگی استوار است. ۴۷ کشور با مجموع ۸۲۰ میلیون نفر جمعیت عضو این شورا هستند. نهادهای قانونی آن عبارتند از کمیته وزیران شکل گرفته از وزیر خارجه از هر کشور، مجمع پارلمانی از پارلمان متشکل از مجلس از هر کشور، کمیته مختلط متشکل از پنج عضو کمیته وزیران و ش عضو مجمع پارلمانی و دبیرکل که رهبر دبیرخانه شورای اروپا است.
پایگاه این شورا در استراسبورگ فرانسه است و فرانسوی و انگلیسی زبان‌های رسمی آن هستند. جرگهٔ وزیران، مجمع پارلمانی و کنگره آلمانی، ایتالیایی و روسی و ترکی استانبولی را نیز بکار می‌برند.
مهمترین زمینه فعالیت شورای اروپا در رابطه با حقوق بشر است. معاهده اروپایی حقوق بشر( 4نوامبر 1950) و تأسیس دو نهاد خاص کمیسیون اروپایی حقوق بشر و دادگاه اروپایی حقوق بشر از آن جمله اند.
پیشینه
پس از جنگ جهانی دوم که اروپا با ویرانی‌های گسترده روبرو شده بود، اندیشهٔ بازسازی و آشتی بین مردم کشورهای گوناگون اروپایی پایه‌ریز این شورا شد.
یکی از نخستین پیشنهادهای یکپارچه‌سازی اروپا بوسیلهٔ پال تلکی نخست‌وزیر مجارستان پس از آنکه کشورش دو سوم خاک خود را در جریان پیمان تریانون پس از جنگ جهانی نخست از دست داد، پیشنهاد شد.
چرچیل در سال ۱۳۲۵ (برابر ۱۹۴۶) در سخنرانی خود در دانشگاه زوریخ سوییس از ایالات متحده اروپا نام برد. دو سال پس از آن ساختار شورا در لاهه هلند به بحث گذاشته شد.
در ۱۵ اردیبهشت ۱۳۲۸ (خورشیدی) (برابر ۵ می ۱۹۴۹) شورا با پیمان لندن به بهره‌برداری رسید. در این روز اساسنامهٔ شورا با دستینهٔ (امضای) ده کشور ایتالیا، بریتانیا، بلژیک، هلند، دانمارک، فرانسه، ایرلند، لوکزامبورگ، نروژ، سوئد به تصویب رسید. هم‌اکنون همهٔ کشورهای اروپایی بجز بلاروس و قزاقستان و واتیکان در این شورا هستند. (تا سال ۲۰۱۲ میلادی ۴۷ کشور)
هدف‌ها و دستاوردها
مادهٔ یک اساسنامه این شورا می‌گوید: «درهای این شورا بر روی کشورهایی که به دنبال گسترش مردم‌سالاری، حقوق بشر، زمامداری قانون و بهره‌برداری از همکاری‌های فرهنگی هستند، باز است».
این شورا با تصویب پیمان‌ها و کنوانسیون‌های گوناگون، دستاوردهای زیادی را در راه رسیدن به اهداف خود داشته‌است.
برخی از دستاوردهای شورا:
- گسترش زمامداری قانون با تصویب حدود ۲۰۰ پیمان مانند کنوانسیون جرایم اینترنتی، کنوانسیون پیشگیری از تروریسم، کنوانسیون‌های ضد بزهکاری و کنوانسیون حقوق بشر.
- کمسیون بهرهوری عدالت (CEPEJ)
- حفاظت از حقوق بشر بویژه از راه کنوانسیون اروپایی حقوق بشر و کمیته اروپایی پیگیری شکنجه.
- کنوانسیون اقدام ضد قاچاق انسان
- کنوانسیون حفاظت از کودکان در برابر آزار جنسی
بنیادها و مجمع‌ها
- دبیرکل که برای یک دورهٔ پنج ساله بوسیلهٔ مجمع پارلمانی انتخاب می‌شود.
- جرگهٔ وزیران که وزیران خارجهٔ ۴۷ کشور شورا هستند.
- مجمع پارلمانی که شامل نمایندگان پارلمان کشورهاست.
- کنگرهٔ شورا که در سال ۱۹۹۴ ساخته شد و شامل نمایندگان سیاسی محلی از کشورهای شوراست.
- دادگاه حقوق بشر اروپا که شامل قاضی‌هایی از کشورهای شورا است.
- کمسیون حقوق بشر که توسط مجمع پارلمانی ایجاد شده‌است.
شمار زیادی از سازمان‌های مستقل و نیمه مستقل نیز با این شورا همکاری دارند.
نمادها
نماد این شورا همان پرچم اتحادیه اروپاست که ۱۲ ستاره زرد رنگ را در زمینهٔ آبی دارد.
کشورها
| پرچم | کشور | تاریخ الحاق |
|---|---|---|
 |
بلژیک | پایه‌گذار |
 |
دانمارک | پایه‌گذار |
 |
فرانسه | پایه‌گذار |
 |
ایرلند | پایه‌گذار |
 |
ایتالیا | پایه‌گذار |
 |
لوگزامبورگ | پایه‌گذار |
 |
هلند | پایه‌گذار |
 |
نروژ | پایه‌گذار |
 |
سوئد | پایه‌گذار |
 |
بریتانیا | پایه‌گذار |
 |
یونان | ۹ اوت ۱۹۴۹ |
 |
ترکیه | ۹ اوت ۱۹۴۹ |
 |
ایسلند | ۷ مارس ۱۹۵۰ |
 |
آلمان | ۱۳ ژوئیه ۱۹۵۰ |
 |
اتریش | ۱۶ آوریل ۱۹۵۶ |
 |
قبرس | ۲۴ مه ۱۹۶۱ |
 |
سوییس | ۶ مه ۱۹۶۳ |
 |
مالت | ۲۹ آوریل ۱۹۶۵ |
 |
پرتغال | ۲۲ سپتامبر ۱۹۷۶ |
 |
اسپانیا | ۲۴ نوامبر ۱۹۷۷ |
 |
لیختن‌اشتاین | ۲۳ نوامبر ۱۹۷۸ |
 |
سن مارینو | ۱۶ نوامبر ۱۹۸۸ |
 |
فنلاند | ۵ مه ۱۹۸۹ |
 |
مجارستان | ۶ نوامبر ۱۹۹۰ |
 |
لهستان | ۲۶ نوامبر ۱۹۹۱ |
 |
بلغارستان | ۷ مه ۱۹۹۲ |
 |
استونی | ۱۴ مه ۱۹۹۳ |
 |
لیتوانی | ۱۴ مه ۱۹۹۳ |
 |
اسلونی | ۱۴ مه ۱۹۹۳ |
 |
جمهوری چک | ۳۰ ژوئن ۱۹۹۳ |
 |
اسلواکی | ۳۰ ژوئن ۱۹۹۳ |
 |
رومانی | ۷ اکتبر ۱۹۹۳ |
 |
آندورا | ۱۰ نوامبر ۱۹۹۴ |
 |
لاتویا | ۱۰ فوریه ۱۹۹۵ |
 |
آلبانی | ۱۳ ژوئیه ۱۹۹۵ |
 |
مولداوی | ۱۳ ژوئیه ۱۹۹۵ |
 |
جمهوری مقدونیه | ۹ نوامبر ۱۹۹۵ |
 |
اوکراین | ۹ نوامبر ۱۹۹۵ |
 |
روسیه | ۲۸ فوریه ۱۹۹۶ |
 |
کرواسی | ۶ نوامبر ۱۹۹۶ |
 |
گرجستان | ۲۷ آوریل ۱۹۹۹ |
 |
ارمنستان | ۲۵ ژانویه ۲۰۰۱ |
 |
آذربایجان | ۲۵ ژانویه ۲۰۰۱ |
 |
بوسنی و هرزگوین | ۲۴ آوریل ۲۰۰۲ |
 |
صربستان | ۳ آوریل ۲۰۰۳ |
 |
موناکو | ۵ اکتبر ۲۰۰۴ |
 |
مونته‌نگرو | ۱۱ مه ۲۰۰۷ |
بلاروس و قزاقستان به دلیل مشکلات حقوق بشر هنوز به جمع کشورهای این شورا نپیوسته‌اند.
ناظران
آمریکا، کانادا، واتیکان، مکزیک و ژاپن ناظران این شورا هستند.
مجلس‌های کانادا، مکزیک، اسرائیل و نماینده مجلس فلسطین و ترک‌های قبرس نیز می‌توانند در جلسه‌های شورا شرکت کنند.